Het ABC van een burn-out

Een van de redenen waarom jij in een burn-out gaat, is omdat je steeds wil blijven doorwerken. Voel je je ziek of heb je iets meegemaakt wat jou een mentale klap heeft bezorgd, durf dan ook de tijd voor jezelf te nemen. In de zomer van 2017 kreeg ik een mentale dreun van jewelste, maar ik bleef werken. Was ik ziek, bleef ik doorgaan want ze zouden niet zonder me kunnen. Had ik op die momenten beter naar mijn lichaam geluisterd en op de pauzeknop geduwd, was het misschien allemaal niet zo ver hoeven te komen. Ik zeg wel: misschien...

Van een positivo verander je in een cynisch persoontje dat nergens nog schoonheid of motivatie uit kan putten. Alles rondom jou en je werk is negatief. Je vraagt je af waarom je al die moeite nog doet, want het haalt toch niets uit. Je ziet geen resultaat meer van je harde werk en hebt op den duur helemaal geen zin meer om nog te proberen.

De lijn tussen een burn-out en een depressie is dun. Toch zijn er belangrijke verschillen tussen de twee. Het grootste verschil tussen een burn-out en een depressie is heel mooi te omschrijven. Iemand die met een burn-out kampt, wil wel werken maar heeft er de energie niet meer voor. Mensen met een depressie hebben wel voldoende energie, maar ontbreken de zin om te werken. Meer over de verschillen tussen een burn-out en een depressie lees je hier.

Sta je aan het begin van je burn-out (geloof mij, je weet wanneer dat het geval is wanneer je er staat!), hoop je en wens je dat die kutperiode na een weekje, of zo, weer voorbij is. Helaas heeft een burn-out tijd nodig om uit je lijf te geraken. Het enige wat jij kan doen, is geduldig zijn. Ook je omgeving zal je de tijd moeten geven. Push jezelf niet; dat deed je al de hele tijd voordien. En dat heeft je net in die burn-out geduwd, weet je nog? Gun jezelf alle tijd die je fysiek en mentaal nodig hebt om eroverheen te komen. Maar ik beloof je: je komt er wel doorheen.

Niet alleen je ademhaling vertelt je wat over je gezondheid. Vlak voor de bom barstte en tijdens de eerste weken van mijn burn-out had ik heel veel last van hartkloppingen. Die worden veroorzaakt door de continue stress waarin je verkeert. Wat stress precies is en welk effect dit op je lichaam heeft, lees je hier. Hartkloppingen zijn hier dus een onderdeel van en kunnen je nog angstiger maken dan je al was. Gelukkig zijn die hartkloppingen niet écht gevaarlijk. Ze zijn geen voorbode van een hartaanval. Het voelt gewoon naar aan, maar het betert (en verdwijnt geleidelijk aan) zodra je je lichaam en je hoofd laat rusten.

Je hoofd staat niet naar veel mensen om je heen. Dat is je te druk en drukte is iets wat je op dit moment wel kan missen. Door die vele prikkels word je - je raadt het al - overprikkeld. Zonder het goed en wel te beseffen, ben je misschien al langere tijd bezig met jezelf te isoleren. Je sluit je af van je collega's, je luistert niet meer naar de radio en tv-programma's zijn te moeilijk geworden om te volgen. Wat volgt is een isolatie waarin je je alleen voelt met jouw (doem)gedachten. Nee, je doet dit niet bewust. Niet echt. En op een dag kom je vanzelf weer uit dat isolement. Maar ook nu weer: gun jezelf de tijd en voel je niet schuldig als je eventjes helemaal op jezelf wil zijn.

Een burn-out is vooral werkgerelateerd. Een van de dingen waarover je (na verloop van tijd) moet nadenken, is je job. Hoe ga je dit onderdeel van je leven in de toekomst anders aanpakken? Want het mag wel duidelijk zijn dat jouw werkritme en jouw aanpak nu niet bepaald gezond waren. Het moet anders. Praat hierover met je baas alvorens terug aan de slag te gaan. Je kan ook met collega's praten om hen uit te leggen dat sommige zaken voortaan anders zullen lopen. Waar je vroeger in elk comité zat en alle kleine klusjes op je nam, zal dat nu niet meer het geval zijn. Een andere optie is om een andere job te zoeken. Ben je echt gelukkig in het werk dat je nu doet?

Kleine stapjes brengen je een heel eind verder. Pak die burn-out dan ook in kleine stapjes aan. Hoe lang een burn-out precies duurt en hoeveel stappen jij zal moeten doorlopen, vallen niet te voorspellen. Het is voor iedereen anders. Maar laten we eerlijk zijn: een burn-out is geen verkoudheid. Je moet hem zowel fysiek als mentaal tackelen. Dat vraagt tijd en doorzettingsvermogen. Bekijk het als een ganzenbord: je kan heel wat tegenkomen onderweg en misschien moet je af en toe ter plaatse blijven rusten. Maar uiteindelijk is dat laatste vakje altijd in zicht.

Burn-out uit zich ook in vele lichamelijke ongemakken. De stress maakt zich meester van jouw lichaam en jij hebt plots veel vaker last van spierpijn, rugpijn en erge hoofdpijn (migraine). Dit komt omdat je lichaam geen rust meer ervaart omdat je constant in stress zit. Ook oorsuizingen kunnen voorkomen. Sommigen meldden zelfs misselijkheid en darmklachten. Nee, een burn-out is geen lachertje.

Een burn-out an sich kan je niet verhelpen met medicatie. Toch kan milde antidepressiva voorgeschreven worden om de ruwe kantjes en randjes van je emoties af te vlakken. Zo kan je ook beter omgaan met de angst- en/of paniekaanvallen. Hierdoor wordt je lichaam wat meer rust gegund, waardoor je aan het herstel van die burn-out kan beginnen. Het is uiteraard steeds belangrijk het advies van je huisarts te volgen vooraleer je met medicatie start.

Het grootste (en misschien wel het belangrijkste) geheim om een burn-out te slim af te zijn? Zeg wat vaker nee. Het is maar één lettergreep, maar wat voor een! Ook al lijkt het je vaak moeilijk om tegen mensen nee te zeggen, toch opent dit kleine woordje een hele nieuwe wereld voor je. Je hoeft niet elke taak te doen die jouw baas of die ene leuke collega in jouw bakje schuift. Denk er eerst even over na en beslis of jij die taak haalbaar vindt of niet. Zeg alleen nog ja op de dingen die jij graag doet of waarvan jij het gevoel hebt dat je ze wel aankan. Twijfel je of het juiste antwoord ja of nee is? Volg steeds je buikgevoel.

Zodra je beseft dat je met een burn-out kampt, wil je maar één ding: oplossingen zoeken. Dat is namelijk wat jij altijd doet. Jij bent degene die de zaken aanpakt, die nooit de controle verliest en die doorgaat tot alles weer goed komt. Maar in dit geval moet je loslaten. Een burn-out kan je pas bedwingen als je hem ondergaat. Ertegen vechten heeft geen zin; niet in het begin. Geef de controle uit handen en geef je (even) over aan die burn-out. Erken dat je er één hebt. Schaam je er ook niet voor. Voel je niet zwak of waardeloos, want dat ben je allesbehalve. Pas na een tijd, wanneer het in je hoofd weer wat begint op te klaren, komen de oplossingen wel.

Aan faalangst is vaak nog een ander stekelig diertje gekoppeld. Perfectionisme houdt je in zijn greep en beslist dat niets ooit voldoende is. Je blijft doorgaan tot iets perfect is, maar bereikt dat stadium niet omdat je nooit helemaal tevreden zal zijn over je eigen werk. Je bent bijzonder kritisch voor alles wat je zelf doet en bent vooral gefocust op de details die je beter had kunnen doen. Omdat je de lat voor jezelf te hoog hebt gelegd, kon je niets anders dan eronderdoor gaan. Gelukkig bestaat er zoiets als coaching in perfectionisme, waarin je leert hiermee om te gaan. Je mag de dingen goed willen doen, maar je mag geen gevangene worden van je eigen (te hoge) eisen. Meer info over deze coaching vind je hier.

Een burn-out is een duiveltje dat jou onvoorbereid in de moeilijkste quiz van je leven plaatst. Plots lijkt het alsof je helemaal niets meer weet. Alsof er alleen maar een rechte lijn bliept wanneer men je vraagt hoeveel 5 + 3 is. Geen idee. Je concentratie en je geheugen zijn aangetast door die burn-out. En als je zoiets eenvoudig als die optelsom al niet meer weet, hoe moet je dan het antwoord weten op de vraag wat je voor je toekomst wil? Geen paniek. Rustig ademhalen. Alles komt goed. Elke quiz heeft ook een schiftingsvraag, toch?

Een burn-out is je lichaam dat je vertelt dat het zo niet langer verder kan. Het zet alles on hold. Je denken, je doen en laten, je toekomst,... Het enige wat jij aan jezelf verplicht bent, is rusten. De eerste weken (en soms wel maanden) van een burn-out slaap je vaak wel zestien uur per dag. Soms ook langer. Je lichaam en je hoofd hebben die rust erg nodig nu, dus vecht er niet tegen. Geef eraan toe en rust. De eerste dagen wissel je slapen af met powernaps en dutjes. De luttele momenten die je wakker doorbrengt, zijn er om te eten en om naar het toilet te gaan. Daar is helemaal niets mis mee. Ook dit is zorg dragen voor jezelf, door in al je basisbehoeften te voorzien: rust, eten en lichamelijk comfort.

Velen scheren stress en een burn-out over dezelfde kam. Is burn-out niet gewoon het hippe woord voor stress deze tijd? Nee. Er is wel degelijk een verschil tussen stress en een burn-out, al zijn ze wel aan elkaar verbonden. Ieder van ons ervaart stress en haast niemand gaat zonder stress door het leven. Maar stress resulteert niet standaard in een burn-out; al kan een burn-out nooit ontstaan zonder stress. Stress is de voorloper, maar kan ook heel onschuldig blijven in je leven. Blijf gewoon aandachtig voor de plaats die stress in je leven inneemt. Wordt die te groot, moet je oppassen om niet in de val van een burn-out te trappen.

Zoals al eerder aangegeven, zijn sommige mensen vatbaarder voor een burn-out dan anderen. Vraag je je soms af of jij een burn-out type bent? Dat kan je hier nagaan (Momenteel staat deze vragenlijst nog niet op de website. Hier wordt nog aan gewerkt). Let wel: deze vragenlijst is niet hetzelfde als professionele hulp. Ga steeds langs bij de huisarts, psycholoog of therapeut voor ondersteuning en begeleiding.

Het allesoverheersende gevoel is dat je uitgeput bent. Compleet óp. Sommige mensen geraken letterlijk niet meer uit hun bed, omdat hun lijf niet meer reageert. Een burn-out wil zeggen dat je energie volledig is opgebrand en dat mag je heel letterlijk nemen. Je bent zo ontzettend moe dat niets anders je lukt dan slapen. Praten, huilen, eten, stappen, douchen,... Het vergt allemaal enorm veel van dat restje energie dat er nog in je lijf zit. Wat mij persoonlijk het meest verbaast, is hoe lang dat uitgeputte gevoel en dat gebrek aan energie in je lichaam blijft sluimeren. Zelfs een jaar na de start van mijn burn-out heb ik nog steeds veel meer slaap nodig dan voorheen en zijn er dingen die me niet meer lukken. Dus geef ik mijn lichaam alle tijd die het nodig heeft om volledig te herstellen.

Een burn-out zadelt je op met een vol hoofd. Een hoofd vol schuifjes die allemaal open staan en je kan er geen een sluiten. Er kan niks weg en er kan niks meer bij. Er malen allerlei gedachten tegelijk; alsof ze om ter luidst om aandacht schreeuwen. Je probeert wel naar elke gedachte te luisteren, maar het lukt je niet. Soms zou je je hoofd van je lijf willen rukken, zodat je je eigen gedachten niet meer hoeft te horen. Het is geen fijn gevoel en ook hier geldt weer de gulden regel: geef jezelf alle tijd die je nodig hebt. Dan wordt het op den duur weer rustiger in je hoofd. Het heeft geen zin om te proberen alle gedachten in 1-2-3 een antwoord te bieden. Laat het los.

Aan het begin van je burn-out wil je het liefst van al weer de oude worden. Maar gaandeweg moet je jezelf de volgende vraag durven stellen: wil je wel weer de oude worden? Wil je terug naar hoe je was en de manier waarop jij je plaats in de wereld en in het leven innam? Een burn-out is steeds tijdelijk. Daar mag je op vertrouwen. Je zal niet voor eeuwig die ene met een burn-out zijn. Maar na die burn-out mag je alleen maar op sommige vlakken de oude worden. In andere facetten staat een nieuwe jij je veel beter.

Niet alleen jij kan in een burn-out terecht komen. Wees extra aandachtig voor je naasten en collega's als je een vermoeden hebt dat bij hen een burn-out om de hoek loert. Bied hen een luisterend oor en toon begrip voor hun situatie, hoe cynisch en negatief ze misschien ook reageren.

Yoga kan je helpen in het omgaan met stress. Het beperkt de invloed die stress op jouw lichaam en geest heeft. Yoga werkt niet alleen bevorderlijk voor je spijsvertering en je immuniteit, het verzacht ook de symptomen van angst, vermoeidheid en slapeloosheid. Tijdens je herstel van een burn-out en nadien kan yoga je helpen om goed zorg voor jezelf te dragen. Omdat er verschillende soorten yogalessen zijn, vind je vast wel een groep waarin jij je op je gemak voelt.

Hij heeft je een rotstreek geleverd, die burn-out. Hij liet je zomaar geloven dat je niets waard was. Je zelfbeeld is laag en je voelt jezelf waardeloos. Je omgeving zal je willen overtuigen dat je geweldig en fantastisch bent, maar ik weet dat jij dat niet zal geloven. Nog niet. Maar beloof me één ding: probeer alles wat die burn-out je influistert te negeren. Want je bent zoveel meer dan dat.